Astma - dychawica oskrzelowa
W starożytnym Egipcie w papirusie Ebersa z 1568 r. przed naszą erą jest wzmianka o dychawicy oskrzelowej czyli astmie. Znajduje się tam także opis przyrządu do wytwarzania dymu przez spalanie liści lulka i bieluni dziędzierzawej — środków dzisiaj już bardzo żadko stosowanych w przypadkach dychawicy oskrzelowej.
Dychawica oskrzelowa jest ciężkim schorzeniem. Około 1% ludności naszego kraju cierpi na tę chorobę. Występuje ona tak u dzieci, jak i u dorosłych. Około 30% wszystkich przypadków dotyczy dzieci. Szczególnie często stwierdza się dychawicę oskrzelową u dzieci obarczonych już schorzeniami alergicznymi (wyprysk, świerzbiączka) lub pochodzących z rodzin alergicznie obciążonych. Koklusz lub inne schorzenia dróg oddechowych (zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, nieżyt nosa) często wyprzedzają pojawienie się dychawicy oskrzelowej. W około 50% przypadków dychawicy pierwsze objawy choroby występują w okresie między 20 a 40 rokiem życia.
Dychawica oskrzelowa charakteryzuje się napadowym występowaniem duszności ze słyszalnymi w czasie wydechu świstami i furczeniami, wywołanymi utrudnionym przepływem powietrza przez zwężone oskrzeliki. Przyczyną zwężenia oskrzelików w przypadkach dychawicy oskrzelowej jest skurcz mięśni gładkich, obrzęk błony śluzowej wyścielającej oskrzeliki, oraz wypełnienie światła oskrzelików wydzieliną śluzową. Te trzy czynniki utrudniają wydostawanie się powietrza z pęcherzyków płucnych.
Napady duszności w przebiegu dychawicy oskrzelowej mogą trwać od kilku minut do kilku godzin; występują zwykle w porze nocnej. Pojawiają się codziennie, co kilka dni, tygodni lub też sezonowo. Oprócz napadów duszności mogą występować także ciężkie stany astmatyczne, trwające kilka lub kilkanaście dni. Wtedy to stwierdza się stałą duszność, a także objawy ze strony serca, jak szybkie tętno, sinicę warg, nosa, uszu i palców.
W każdym przypadku dychawicy konieczne jest zasięgnięcie porady lekarskiej, gdyż zależnie od rodzaju duszności różne jest postępowanie lecznicze. Dla stwierdzenia przyczyny duszności przeprowadza się różne szczegółowe badania. Im wcześniej rozpocznie się specjalistyczne leczenie (w ośrodkach alergologicznych), tym łatwiej jest opanować proces chorobowy i nie dopuścić do utrwalenia się zmian w narządzie oddechowym i krążeniowym (zaburzenia oddechowe wywierają ujemny wpływ na krążenie płucne, co z kolei doprowadza do uszkodzenia serca). W początkowych okresach dychawicy zmiany zachodzące w narządzie oddechowym mają charakter czynnościowy, jeśli jednak zwężenie oskrzelików utrzymuje się dłużej, dochodzi do rozdęcia pęcherzyków płucnych i do pękania przegród międzypęcherzykowych (rozedma płuc).
Rokowanie w dychawicy oskrzelowej jest pomyślne, jeśli ustali się właściwe rozpoznanie, znajdzie się przyczynę wyzwalającą, wcześnie rozpocznie się leczenie przyczynowe i będzie się je kontynuować przez odpowiednio długi czas. Nie należy przerywać kontroli lekarskiej, nawet wtedy, gdy nie ma już napadów duszności, gdyż okres bezobjawowy należy wykorzystać na właściwe leczenie przyczynowe, zapobiegające nawrotom duszności. W przeciwnym bowiem razie, bez właściwego leczenia, chory będzie skazany tylko na leczenie czysto objawowe, przynoszące ulgę doraźną.
Leczenie przyczynowe polega na usunięciu czynnika wyzwalającego napady dychawicy oskrzelowej oraz na przeprowadzaniu odczulania.- Leczenie odczulające stosujemy zwłaszcza wtedy, kiedy usunięcie przyczyny jest trudne (kiedy jest nią np. kurz domowy, pyłki traw, zarodniki grzybów, bakterie). Oprócz leczenia przyczynowego konieczne jest leczenie objawowe, przynoszące doraźną ulgę choremu.
Astmatyk nie powinien palić tytoniu ani pić alkoholu. Niewskazane jest też jedzenie pokarmów, po których następuje nasilenie duszności, oraz pokarmów wzdymających, jak fasola, kapusta itp. Należy usunąć lub ograniczyć kontakt z substancjami, których wdychanie wywołuje napad duszności. Po stwierdzeniu wrażliwości na kurz domowy, zaleca się usunięcie z mieszkania mebli wyściełanych i innych zbiorników kurzu (dywany, zasłony). Kurz należy usuwać odkurzaczem lub na mokro, najlepiej nie w obecności chorego. Konieczne jest częste przewietrzanie mieszkania. U osób wrażliwych na pierze zaleca się usunięcie poduszek. Jeśli stwierdzi się wrażliwość na sierść psa, kota lub innych zwierząt, należy je usunąć z otoczenia chorego. Także należy usunąć rośliny doniczkowe (np. prymulki), jeśli chory jest na nie wrażliwy. Leki, które wywołują nasilenie duszności lub napady duszności (np. aspiryna, penicylina), należy odstawić. Trzeba dbać o dobry stan fizyczny (gimnastyka, hartowanie, sport) tak u dzieci jak i u dorosłych. Należy również zwrócić uwagę na warunki bytowe i stan psychiczny chorego.
Chory i jego rodzina winni współpracować z lekarzem w wyszukaniu przyczyny napadów duszności, gdyż w ten sposób najłatwiej jest dojść do czynnika przyczynowego choroby
Ważny dla astmatyka jest wybór zawodu. Niewskazana jest praca w pyle, w oparach gazów i substancji chemicznych, w zmiennych warunkach atmosferycznych, praca nadmiernie wyczerpująca fizycznie i nerwowo.
|