Alergia polekowa
Problem reakcji alergicznych na leki wzrasta razem ze wzrostem przemysłu farmaceutycznego, produkującego coraz to nowe leki. Wprowadza się je także często do środków kosmetycznych, konserwujących produkty spożywcze, a także jako dodatek do pasz zwierzęcych. W grę wchodzą tutaj zwłaszcza antybiotyki. Nadużywanie leków, a zwłaszcza leków nasennych, uspokajających i przeciwbólowych stało się poważnym problemem tak w Ameryce, jak i w Europie.
Każdy lek może stać się alergenem. Znane są jednak leki posiadające silne właściwości alergizujące. Należą do nich między innymi antybiotyki, a zwłaszcza penicylina, streptomycyna, dalej pochodne kwasu salicylowego, jak aspiryna, pochodne kwasu barbiturowego, jak luminal, phanodorm; sulfonamidy (sulfathiazol, madroxin); piramidon; chinina, preparaty arsenowe, rtęciowe, złoto, organopreparaty (jak insulina, ACTH i inne), witaminy, a zwłaszcza witamina B i inne leki.
Ze względu na częste i ciężkie reakcje po penicylinie nie wolno samowolnie, bez zalecenia lekarza, stosować maści, zasypek, kropli z penicyliną, a tym bardziej zastrzyków. Przed wykonaniem zastrzyku, stosownie do przepisu, należy wykonać próbę wrażliwości na lek. Osobom wrażliwym na penicylinę nie wolno używać serów typu Roquefort, gdyż do ich produkcji jest używana pleśń Penicillinum Roqueforti. Także u osób wykazujących dużą wrażliwość na ten antybiotyk nawet kontakt drogą inhalacyjną (np. przebywanie w pomieszczeniu, gdzie wykonuje się zastrzyki penicyliny) może wywołać ciężkie objawy alergiczne.
Ustrój ludzki może zareagować na każdy lek odczynem alergicznym. Lek wprowadza się do ustroju doustnie, przez skórę, drogą wziewań, wkraplań lub wstrzyknięć. Uszkodzenia lub stany zapalne naskórka, skóry, błon śluzowych narządu oddechowego, przewodu pokarmowego i innych narządów doprowadzają do zwiększonej przepuszczalności tkanek, co z kolei ułatwia wniknięcie leku, jego połączenie się z białkiem ustrojowym lub zewnątrzpochodnym i zalergizowanie ustroju.
Objawy kliniczne reakcji polekowych zależą od rodzaju tkanki wstrząsowej.
Jeśli do reakcji dojdzie w skórze, to wystąpić mogą: zmiany w postaci świądu, rumienią, wyprysku, pokrzywki, obrzęku naczynioruchowego. Gdy do reakcji dojdzie w narządzie oddechowym, to wystąpić mogą katary nosa, napady duszności. Reakcja w przewodzie pokarmowym powoduje wystąpienie skurczów jelit i biegunki, a czasem także nudności i wymioty. Wskutek reakcji alergicznej polekowej może dojść także do uszkodzenia układu krwiotwórczego. Uszkodzenie płytek krwi objawia się plamicą (wynaczynieniami) na skórze lub też krwawieniami z błon śluzowych. Uszkodzenie krwinek białych, powodujące znaczne zmniejszenie się ich liczby we krwi, doprowadzić może do załamania odporności ustroju i pojawienia się groźnych zakażeń (gorączka, owrzodzenia migdałków i błony śluzowej jamy ustnej). Na skutek reakcji alergicznych na leki może dojść do uszkodzenia krwinek czerwonych i do wystąpienia anemii.
Do najgroźniejszych reakcji polekowych należą: wstrząs anafilaktyczny, zmiany we krwi, zmiany skórne (jedne z najczęstszych), a także reakcje w narządzie oddechowym, zwłaszcza napady dychawicy oskrzelowej.
Reakcji alergicznych polekowych nie należy bagatelizować, choćby wydawały się banalne, gdyż czasem są to groźne reakcje ustrojowe, mogące doprowadzić do śmierci. W razie wystąpienia jakichkolwiek zmian należy zaprzestać zażywania leku i udać się zaraz do lekarza, który ustali dalszy tok postępowania. Powodzenie leczenia uzależnione jest bowiem od wczesnego rozpoznania.
Bezwzględnie szkodliwe jest stosowanie leków na własną rękę — bez wskazań lekarskich. Niestety często ma to miejsce, zwłaszcza u ludzi przewlekle chorych, często astmatyków, którym takie czy inne leki (np. sterydy) przepisywane przez lekarza zmniejszały dolegliwości; nie uzyskawszy na receptę lekarską, zdobywa się je pokątnie, nie wiedząc, że dalsze ich stosowanie może spowodować groźne następstwa.
W nadużywaniu leków nie tylko istnieje niebezpieczeństwo wystąpienia reakcji typu alergicznego, lecz i innych, równie groźnych dla organizmu, a nawet życia.
|